خشم توفانی طبیعت

توفان گوستاو، سومین توفانی است که پس از «برتا» و «دولی» در سال 2008 کشورهای کنار آتلانتیک را در نوردیده است. فصل توفان ها، هر سال در اول ژوئن آغاز و در سی ام نوامبر پایان می یابد. هواشناسان معتقدند که در طول سال ها، شمار این توفان های فصلی افزایش نیافته، ولی بر شدت نیروی ویرانگر آن ها افزوده شده است. دلیل این امر، گرم شدن آب های آتلانتیک از نیم تا یک درجه است. این کارشناسان می گویند، هر چه درجه حرارت آب بیشتر باشد، بر قدرت گرداب ها افزوده می شود.توفان آیک که تاکنون 100 کشته در کارائیب و کشورهای هائیتی و کوبا به جا گذاشته است شهر ساحلی گالوستون در ایالت تگزاس را نیز درنوردیده و به سوی شهر هیوستون پیش رفت. بر اساس برآوردها، خسارت توفان آیک به هیچ وجه نزدیک به خسارت ناشی از توفان کاترینا در سه سال پیش نیست. کاترینا پرهزینه ترین توفان در تاریخ امریکا بود که میزان خسارت های آن، از مرز هشتاد میلیارد دلار فراتر رفت. هم اکنون بر اثر توفان آیک یک میلیون و 200 هزار نفر از ساکنان ایالت تگزاس محل زندگی خود را ترک کرده اند. توفان آیک به قلب صنعت نفت امریکا نزدیک شهر هوستون رسید و موجب توقف حدود یک چهارم ظرفیت تولید و پالایش نفت امریکا و افزایش قیمت بنزین شد.روزنامه نگاران امریکایی عنوان دیگری هم به گوستاو داده اند: «مادر همه توفان ها» توفانی که با سرعتی نزدیک به 230 کیلومتر در ساعت، شهرهای کوبا را در هم نوردید.به دنبال توفانهای گوستاو و کاترینا توفانهای هانا و آیک نیز پدیدار شدند.شدت این توفانها به حدی بود که کاسترو رئیس جمهور سابق کوبا گفت با صداقت کامل اقرار می کنم، آنچه که از طریق تصاویر تلویزیونی و عکس ها از آثار توفان گوستاو دیدم من را به یادبمب اتمی هیروشیما در آگوست سال 1945انداخت. 

توفان های بزرگ وگرمایش زمین 

گرم شدن کره زمین شدت قدرتمندترین توفان های حاره ای را تقویت می کند افزایش یک درجه سلسیوسی (یک و هشت دهم فارنهایت) دمای هوای دریا در مناطق حاره ای محل وقوع توفان ها، می تواند به افزایش تقریباً یک سومی تعداد قدرتمندترین توفان ها منجر شود. با گرم شدن دریاها و اقیانوس قدرت بیشتری برای تبدیل شدن به توفان های حاره ای پیدا می کند. این در حالی است که یافته های تحقیقات پیشین براساس مشاهدات در بیش از سی سال گذشته نیز، نشان می داد که توفان ها همچون توفان های اقیانوس اطلس، در نتیجه گرم تر شدن دریاها، قدرتمندتر شده اند.قدرت گردبادها و توفان هایی مانند گوستاو که ناشی از توده هوای کم فشار شدید حاره ای هستند گاهی اوقات به حدی می رسد که قادرند معادل 10برابر قدرت بمبی که در هیروشیما منفجر شد، انرژی آزاد کنند.توفان ها فقط بر فراز آب های گرم به وجود می آیند و برای تشکیل آنها نیز چندین شرط لازم است: اول آنکه آبهایی که بر فراز آنها توفان تشکیل می شوند باید درجه حرارت بالایی معادل 26‎/6 درجه سانتیگراد، آن هم تا عمقی معادل 50 متر داشته باشند. دوم آنکه در جو، باید رطوبت به اندازه کافی وجود داشته باشد و سوم آنکه اختلالات حاره ای باید بادهای شدیدی را به وزش در آورد. در چنین حالتی وقتی این توده حاره ای با آب اقیانوس ها برخورد می کند، هوا بسیار گرم می شود و از سطح آب دریا بالا می رود و این امر خود فشار هوا را کاهش می دهد و آنگاه هوای بسیار خنک را به شکل مارپیچی به سوی مرکز توده هوای کم فشار که به آن «فرو بار» نیز می گویند هدایت می کند.این هوای ناپایدار که با بخار آب باردار شده است باعث تشکیل ابرها و فعالیت های توفانی می شود که وسعت و شدت آن به میزان رطوبت و گرمی هوا بستگی دارد.توفانی که اینگونه تشکیل می شود مسیر نامنظمی را طی می کند که شدت و وسعت آن به دمای آب هایی که بر روی آنها حرکت می کند بستگی دارد. بنابراین برخی از این توفان ها آنچنان قدرتی پیدا می کنند که از قدرت انفجار بمبی که در هیروشیما منفجر شد نیز 10 برابر بیشتر است. این توفان ها هنگامی متوقف می شوند که با زمین و یا آبهای سرد برخورد کنند.بررسی تحولات جوی در خلال 35 سال گذشته نشان می دهد که در دهه های اخیر بیش از پیش بر شدت و قوت بزرگترین انواع توفان ها از جمله توفان های استوایی مانند کاترینا افزوده شده است. آب های گرم به بزرگترین توفان ها دامن می زنند. نشریه علمی Science در این مورد می نویسد: در خلال این دوره، بر تعداد توفان های استوایی Hurrican درجه 4 و 5 به شکلی چشمگیر افزوده شده است.دانشمندان این توفان ها را بر حسب شدت آنها به درجات مختلف از 1 تا 5 طبقه بندی می کنند. تندباد کاترینا هنگام برخورد با سواحل آمریکا یک توفان درجه 4 بود.براساس مقاله منتشر شده در نشریه ساینس، تحقیقات نشان می دهد که بر تعداد توفان های شدید نیز افزوده شده به نحوی که بین سال های 1975 و 1989 در مجموع 171 توفان شدید در جهان روی داد در حالی که این رقم برای سال های 1990 تا 2004 به 269 مورد افزایش یافت.توفان های استوایی هنگامی آغاز می شود که گرمای سطح آب اقیانوس به درجه معینی که آن را «حد بحران» می نامند افزایش یابد.به همین دلیل، دانشمندان روند گرمایش آب و هوای کره زمین در اثر استفاده از سوخت های فسیلی و تولید گازهای گلخانه ای را در بروز توفان های شدید مؤثر می دانند.به گفته یکی از پژوهشگران، در حالی که نمی توان گفت که گرمایش زمین عامل افزایش تعداد توفان استوایی است اما این احتمال وجود دارد که باعث شود تا معدودی از این توفان ها شدت بگیرد و به توفان های طبقه 4 و 5 تبدیل شود.در مقابل، گروهی دیگر از پژوهشگران ارتباط بین وقوع توفان های شدید و گرمایش آب و هوای زمین را بدون تحقیقات بیشتر قابل اثبات ندانسته و گفته اند احتمال دارد به دلیل افزایش ساخت و سازهای شهری در مناطق ساحلی، توفان های اخیر خسارات و تلفات بیشتری برجای گذاشته و توجه افکار عمومی را بیشتر جلب کرده باشد. 

پیامدهای گرم شدن زمین

بسیاری از کارشناسان محیط زیست، افزایش توفان ها و گردبادهای شدید در شهر های ساحلی امریکا و آتش سوزی جنگلها در نواحی غرب امریکا را مهمترین پیامدهای گرم شدن زمین می دانند. وقوع توفان سهمگین کاترینا در سال ،2005 آتش سوزی بزرگ کالیفرنیا در سال 2007 و وقوع سیل آیوا در ماه گذشته نمونه کوچکی از تأثیرات گرم شدن زمین بر تغییرات آب و هوایی در امریکا است.در طول دوره پانزده ساله 1975 تا 1989 صدوهفتادو یک توفان سهمگین که در رده بندی شدت توفان ها در رده چهارم یا پنجم قرار داشتند رخ داده اند در حالی که در دوره پانزده ساله 1989 تا 2004 این تعداد به 269 مورد رسیده است. تصور می شود افزایش شدت توفان ها با افزایش دمای سطح دریاها مرتبط باشد که خود تابعی از افزایش دمای جهان است.یک گروه از محققان می گویند با 84 درصد اطمینان می توان گفت، فعالیت های بشر برای مداخله در محیط زیست حداقل در 67 درصد موارد سبب افزایش دمای سطح دریاها شده است. 

منبع:روزنامه ایران

  آب در طراحی پارک

در ایران باستان آب پیام‌آور روشنایی و پاکی به شمار می‌رفت و از ارزش زیادی برخوردار بود. شاید به علت اینکه ایران کشوری کم‌آب بوده، این مایع حیاتی بین ایشان قدر و منزلتی والا داشته است. آب در نزد ایرانیان نه تنها برای رفع نیازها مورد استفاده قرار می‌گرفته، بلکه از لحاظ معنوی و روحی نیز تاثیر بسیاری داشته است. آب با قابلیت‌های مختلف خود مانند حیات، تازگی، درخشندگی، پاکیزگی، رونق و رواج روشنایی، سکون و آرامش و تحرک، احساس‌های متفاوت در روح و روان انسان گذارده است. به همین دلیل همواره در مکان‌هایی که ساخته دست بشر هستند، به صورت‌های مختلف برای خود جا باز کرده است.
این مساله در رابطه با مکان‌هایی مانند پارک یا باغ بیشتر چشمگیر است. زیرا عنصر آب به عنوان یکی از زیباترین زمینه‌های دید و یکی از موارد تکمیلی فضای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته در این مکان‌ها وجود آب برای پاکیزگی محل و آبیاری درختان و گل‌ها یا استفاده برای سرویس‌های بهداشتی، ضروری و پراهمیت است.
در سده‌های گذشته ایرانیان باغ‌ها را بیشتر در زمین‌های شیب‌دار احداث می‌کردند و با ایجاد پلکان در مسیر آب، جریان ملایم آب، تند و پر سر و صدا می‌شد.
اصلی‌ترین عاملی که همواره به باغ‌های ایرانی حیات می‌بخشید، آب جاری بود که در چهارباغ‌ها،‌ جویبارها و جوی‌های کم‌شیب و مارپیچی به حرکت در می‌آمد و هوای باغ را مطبوع و دلپذیر می‌ساخت. در باغ‌های تزیینی که به حوض‌ها می‌پیوست، جدول ها معمولا با سنگ و آجر ساخته می‌شد. در کف آب‌نماها و بیشتر جاهایی که آب در جریان بود، اغلب تخته سنگی با تراش سفیدرنگ یا با طرح‌های مختلف کار می‌گذاشتند که به موج آب، جلوه زیبایی دهد.
باغ‌های قدیمی ایران اغلب در مناطق گرم و خشک و کم‌آب ساخته شده‌اند و دلیل احداث آنها در چنین مناطقی، وجود چشمه‌های طبیعی و یا کاریز است.
وسعت هر باغ بستگی به حجم و مقدار آب موجود برای آبیاری آن دارد. باغ‌های شهرهای خشک و کویری به علت گرمی هوا در تابستان، همواره اهمیت خاصی داشته‌اند که از آن جمله باغ‌های کاشان را می‌توان نام برد. باغ فین کاشان که از باغ‌های معروف دوره صفویه، زندیه، قاجاریه و هم‌چنین زمان ما است به علت وفور آب چشمه سلیمانی و حوض و استخر و فواره‌های فراوان و درختان کهنسال و عمارت‌های تاریخی، همواره جزو معرف ترین و پرجاذبه ترین باغ‌های کشور ما بوده است.

برای اطلاعات بیشتر روی ادامه مطلب کلید کنید

داود اکبری 1

محمد علی رجبی 2

گروه مهندسی نقشه برداری – دانشکده فنی – دانشگاه تهران

تلفن: 82095216

ضرورت ایجاد پارک جنگلی در اکثر مناطق کشور ، ما را بر آن واداشت تا به طراحی آن از طریق سیستم اطلاعات مکانی بپردازیم. منطقه مورد مطالعه پارک جنگلی باغو است که در اطراف شهرستان مینو دشت واقع گردیده , وسعت آن بالغ بر 100 هکتار و ارتفاع آن از سطح دریای آزاد از 20 تا 43 متر در نوسان است. شیب عمومی باغو بین 3 0 درصد و فاقدپستی و بلندی می باشد.

در این تحقیق ابتدا مناطق قابل برنامه ریزی برای تفرج و مناطق غیر قابل برنامه ریزی مشخص گردید، سپس برای مناطق قابل برنامه ریزی برای تفرج با توجه به جاده های اصلی و فرعی موجود، تیپ های درختی و در مواردی با دخالت نظر طراح واحدهای ارزیابی انتخاب گردید. آنگاه با توجه به مطالعات انجام شده و نقشه هایی که تهیه گردیده است و همچنین باعملیات میدانی و جنگل گردشی فاکتورها یی به عنوان عوامل ارزیابی واحد ها تعیین گردیدند و برای هر یک از عوامل فوق مدل مربوط به آن با توجه به شرایط رویشگاهی مشخص و ارا ئه گردید. تشریح هر واحد جداگانه انجام و با تشکیل جدول مربوطه، هر کدام از واحدها با عوامل مذکور مورد محک قرار گرفت و نمره های کمی و کیفی برای آن منظور و با جمع بندی نمرات مربوطه، توان هر یک از واحدها تعیین و در پایان با وصل نمودن واحدهای مربوط به هر یک از طبقات، نقشه طبقه بندی توان تفرجی تهیه گردید.

تاریخ پارک داری در دنیا به ایران برمی گردد و بنا به اسناد معتبر تاریخی، ایران باستان بنیانگذار پارک در کره خاکی است . در عصر قدیم ، در ایران مناطقی را تحت عنوان شکارگاه برای تفرج و شکار سران مملکت در نظر گرفته شده که در فصول خاص حیات وحش مورد حمایت قرار می گرفتند و درفصول خاصی نیز شکار در آن انجام   می گرفت که این موضوع را می توان مبدأ مدیریت حیات وحش که امروزه در پناهگا ه های حیات وحش وجود دارد ملاحظه نمود . در این میان اولین منطقه جنگل های حفاظت شده در ایران باستان انجام گرفت و آن جنگل سروی بوده که توسط گارد سلطنتی خشایار شا ه حفاظت می شد و نیز با غ هایی جهت تفریح عموم در آن عصر احداث می شده که به اصطلاح پردیس نامیده می شودکه یک واژه سانسکریت بوده و در زبان انگلیسی هم به همان اسم وارد شده است . از نمونه پارادیس های قدیم می توان باغ ارم شیراز، فین کاشان، گلشن طبس و باغ نظر اصفهان را نام برد .

نوع تکامل یافته پارادیس به چهار باغ معروف بوده که در زمان ساسانیان متداول شده است . اکثر میادین و با غ های به جامانده در اصفهان یادگار هنر پارک سازی عصر قدیم است . در طول تاریخ کشور ما، به تدریج با غ ها و شکارگا ههای اختصاصی توسعه یافت و همزمان با افزایش جمعیت و گسترش شهرها اقدام به ایجاد باغ های ملی، میادین و پار ک های عمومی با فرم و مشخصات متفاوت گردید . استفاده از منابع طبیعی به ویژه جنگلها به منظور احداث پارک ها و تفرجگا ه های جنگلی در دهه های اخیر نیز مورد توجه جدی قرارگرفت .بسیاری از پار ک ها، در سایر استا ن های خارج از شمال کشور احداث گردید. پس از انقلاب به خصوص در دهه اخیر با توجه به سیاست های دولت و نیاز مردم به تفریح و تفرج سطح پار ک های جنگلی در شمال کشور افزایش چشمگیری یافت به طوری که از 5 هزار و 715 هکتار به 22 هزار و 367 هکتار رسیده است. گسترش بی رویه جمعیت و توسعه مناطق مسکونی شهری، زندگی شهرنشینی و تراکم جمعیت در شهرها، افزایش بی رویه آلایند ه ها، آلودگی های زیست محیطی و آلودگی های هوای شهرها بخصوص کلان شهرها از جمله مسائلی هستند که مردم و شهروندان را بر آ ن داشته است که همواره، حتی به عنوان{ پناهندگان زیست محیطی به عرصه جنگل ها، دامان کوه ها،دشتها و طبیعت پناه ببرند}