دُلفین پستاندار دریایی از رده آب‌بازان می‌باشد. خانواده دلفین با 17 جنس و 35 گونه بزرگ‌ترین خانواده زیر راسته نهنگهای دندان دار محسوب می‌شود.اعضای این خانواده در تمام آبهای آزاد جهان و همچنین بعضی رودخانه‌های در امتداد آب شیرین انتشار دارند.این خانواده از دوره ائوسن ظاهر شده‌اند. پوست بدن دلفینها معمولاً صاف و برهنه‌است. ممکن است در سر و تنه تعدادی از آنها مو وجود داشته باشد. از گوش‌های خارجی فقط سوراخ کوچکی نمایان است و سوراخ بینی که یک یا دو عدد می‌باشند در بالا و عقب سر قرار گرفته‌اند تا عمل تنفس در سطح آب را سهولت بخشند این سوراخ‌ها به‌وسیله پرده‌ای خود به خود بسته می‌شوند. تعداد دندانها زیاد و در بعضی گونه‌ها به 260 عدد می‌رسد و عمدتاً از ماهیها و سرپایان و حتی دلفین‌های کوچک‌تر تغذیه می‌کنند. طول آنها از 2/1 الی 9/3 متر و وزنشان از 23 تا 136 کیلوگرم متفاوت گزارش شده‌است.

دانشمندان بر این باورند که هنگامی که یک دلفین می‌خوابد فقط نیمی از مغز او استراحت می‌کند نیمه دیگر بیدار باقی می‌ماند تا دلفین به شکل طبیعی عمل کند پس از مدتی، دو نیمه مغز کارهایشان را با هم عوض می‌کنند.

دلفین در فرهنگ ایرانی

در فرهنگ ایرانیان دلفین بستگی نزدیکی با آیین مهر دارد چنانکه در بسیاری از آثار برجا مانده از این آیین ، مهر در دوران کودکی و در کنار مادرش ناهید یا به تنهایی سوار بر دلفین دیده می شود. در نقش نوعی از فرش های زیبای ایرانی با نام « ماهی در هم » یا « هراتی » نیز می توان ردی از دلفین و پیوند آن با دیگر نمادهای آیین مهر همچون گل نیلوفر را یافت

دلفین پوزه‌بطری

دلفین پوزه‌بطری

دلفین پوزه‌بطری از گونه دلفین‌هایی است که به وفور در آکواریوم‌های دنیا جهت عملیات نمایشی به کار گرفته می‌شود. از نقطه نظر پراکندگی در اکثر اقیانوس‌های جهان از جمله خلیج فارس وجود دارد با وزنی در حدود 250 تا 600 کیلوگرم طولی معادل 2تا4 متر و ردیف دندان‎هایی که در هر ارواره از 22تا26 دندان تشکیل شده تقزیبا هر 2 سال یک بار بچه‎دار می‎شود و دلفینی به طول 1متر و وزنی معادل 37 کیلوگرم را به مدت 1سال با شیر مادر تغذیه می‌کند و طول عمری معادل 26 تا30 سال دارد.

دلفین سیاه

دلفین سیاه گونه‌ای از خانواده نهنگ‌های خلیج فارس می‌باشد که رنگ تیره بدن وی را از سایر گونه‌های این خلیج جدا میسازد رنگی بین خاکستری تیره مایل به سیاه البته بسیاری از دلفین‌ها پس از مرگ رنگ پوست را با این رنگ تعویض می‌کنند که شاید موجبات اشتباه را هم فراهم کند. دلفین سیاه به دندان‎هایی با قطر بیش از 25 میلیمتر مجهرند که به نوعی در برخی موارد حمله این‎گونه به دیگر دلفین‎ها را فراهم می‎آورد اما عمدتاً به علت سرعت کمتر در قیاس با سایر هم گونه‌ها ناکام می‌ماند. از نقطه نظر پراکندگی در اکثر دریاهای گرم و معتدل جهان از جمله خلیج فارس یافت می‌شود. همچنین وزنی معادل 2تن و طولی بین 4 تا 6متر و زمان باروری 15 ماه و زادآوری بچه دلفینی معادل 2 متر از دیگر ویژگی‎های این گونه محسوب می‌شود.

دلفین یونس

دلفین یونس (نهنگ یونس) نوعا گونه منزوی شناخته می‌شود ؛ نهنگ یونس دارای طولی معادل 3تا 4 متر می‌باشدو وزنی حدود400 تا 430 کیلوگرم دارد.این دلفین دارای مجموعا 9 دندان با رنگی خاکستری تیره که به مرور و در اثر افزایش سن روشن تر می‌گردد، به همراه خطوطی نامنظم بر روی پوست است. روایت می‌کنند که یونس پیامبر آن هنگام که امر خدا را ترک کرد، در سفری دریایی کشتی او در میان طوفان گرفتار شد و یونس پیامبر توسط نهنگی بلعیده شد.

خُفّاش یا شَبکور تنها پستاندارانی است که بال دارد و قادر به پرواز است.

خفاش از راسته بال‌دستان است. بال‌های خفاش با بال‌های بقیه پرندگان متفاوت است و به گونه دیگری ساخته شده، اما در عوض پوست بالهای خفاش جنسی شبیه چرم دارد و دارای خاصیت ارتجاعی است که باعث می‌شود بالهایش در طول استخوان‌هایی که دست‌ها و انگشتان خفاش را حرکت می‌دهند کشیده شود. به شکل مقابل نگاه کنید و ببینید که چگونه بال‌ها مرتب و ماهرانه اطراف بدن خفاش پیچیده شده‌اند.

دو گروه خفاش وجود دارد. گروه بزرگ‌تر، خفاشهای حشره خوار، شبها غذای خود را شکار می‌کنند. گروه دوم خفاشهای میوه خوار هستند که برای پیدا کردن میوه و شیره درختانی که از آنها استفاده می‌کنند، بینایی و بویایی خود را به کار می‌برد. خفاشهای میوه خوار اول صبح و تنگ غروب از میوه‌ها تغذیه می‌کنند. خفاشها جانوران اجتماعی هستند. آنها به طور گروهی و در گروه‌های بزرگ در غارها یا روی درختان، شب را بیتوته می‌کنند. خفاشها تنها پستاندارانی هستند که قادرند پرواز کنند.

کوچک‌ترین خفاش و یکی از کوچک‌ترین پستانداران، خفاش پوزه‌خوکی کیتی تایلند می‌باشد. طول قد این خفاش 2?5 سانت (1 اینچ) است که مساوی قد زنبوراست و وزن این خفاش 2 گرم (100/ اونس) می‌باشد.

خفاشهای که در شب پرواز می‌کنند، مسیر و محل دقیق طعمه خود را بوسلیه فرستادن امواج صوتی و دریافت بازتاب آن، پیدا می‌کنند. سیستم ردیابی که در کشتیها برای پیدا کردن محل زیر دریایی دشمن به کار می‌رود، شبیه به ردیابی خفاش است. خفاشها امواج صوتی در مسیر خود به چیزی برخورد می‌کند به سمت فرستنده امواج (خفاش) بازمی گردد و در آن موقع خفاش می‌تواند یک تصویر صوتی از مانع روبرو و محیط اطراف خود رسم کندو محیط اطراف را به خوبی ببیند. با استفاده از سیستم فوق خفاشها می‌توانند اجسام متحرک مثل حشرات و اجسام بی حرکت مثل درخت را تشخیص دهد.

گونه‌ها

خفاش‌ها 966 گونه هستند که در میان پستانداران فقط از موشها با 1700 گونه کمتر هستند گروه بزرگی شامل 21 راسته مشتمل بر انسان نمایان?گوشتخواران?نهنگ‌ها?حشره خواران?نشخوار کنندگان?تنبل‌ها?کیسه داران و بقیه خفاش‌ها در تمامی جهان پراکنده‌اند که بیش از 200 گونه در آفریقاو ماداگاسکار هستند بیش از 300 گونه در آمریکای جنوبی و آمریکای مرکزی زندگی می‌کنند و به همین اندازه در جنب شرقی آسیا?استرالیا نیز دیده می‌شوند بیش از 40 گونه نیز در آمریکای شمالی?اروپا نیز دیده می‌شوند.^[5]

نمونه:

• خفاش دابنتن
• خفاش میوه‌خوار مصری
• خفاش خون‌آشام
• روباه پرنده

مسیریابی خفاش‌ها

تقریباً هیچ چیز نمی‌تواند از دید خفاشها فرار کند. گوشهای بزرگ آنها می‌تواند علایمی را که منعکس می‌شود بخوبی جذب کند. خفاشها حتی می‌توانند اشیایی را که به نازکی مو هستند، تشخیص دهند. فناوری هیچ هواپیمای بی سرو صدایی نمی‌تواند به پیچیدگی خفاشها باشد.

آنها شبها سریع و آهسته پایین می‌آیند، با چشمانشان حشرات خوابیده را در جای خود پیدا می‌کنند و با گوشهای بزرگشان می‌توانند حتی صدای بهم خوردن آرواره‌های یک لارو پروانه را بشنوند.

این حیوانات در تاریکترین شبها حواس خود را فعال می‌کنند. صدای خفاش از طریق بینی با بسامد بالا و شدت کم توسط انقباض ماهیچه‌های حلق ایجاد می‌شود. بعد از این که امواج صدا با صید برخورد کرد، بازتاب پیدا می‌کند. این بازتابش توسط گوشهای خفاش گرفته می‌شود. تنها در امریکای شمالی 44 نوع خفاش وجود دارد که بسیاری از جانورشناسان تاکید بر منفعت این پستانداران از زندگی بشر دارند، زیرا آنها به مقدار زیادی از حشرات موذی تغذیه می‌کنند، حشراتی که هر سال میلیاردها دلار به کشاورزان و جنگلبانان ضرر می‌رسانند.

خفاشها همچنین در گرده‌افشانی گیاهان شرکت می‌کنند و باعث پخش و انتشار بذرها می‌شوند. بخصوص این نقش مهم آنها در جنگلهای بارانی بین گیاهان گوناگون وحشی مانند موز، انبه، بادام هندی، خرما و انجیر کاملاً مشهود است.

یک نوع کاکتوس که مکزیکی‌ها از آن نوشابه تهیه می‌کنند، به طور طبیعی تنها یک بذر از 3000 بذر خود را آزاد می‌کند و اگر نقش مهم خفاشها در این میان نبود، این گونه گیاهی به سمت انقراض پیش می‌رفت.

فضولات دفع شده از خفاشها نیز در تنظیم زیستبوم (اکوسیستم) نقش بسیار مهمی دارند؛ چون این مواد شامل باکتری‌هایی هستند که می‌توانند مواد سمی را از زباله‌ها و شوینده‌ها جدا کنند.

از جنبه پزشکی هم می‌توان گفت ؛ خفاشها خیلی دقیق خود را تمیز می‌کنند و یکی از تمیزترین حیوانات بوده و در برابر بیماریهای گوناگون پایدار هستند. ضمن این که پادزیست تولید می‌کنند و از مواد ضدانعقاد خون که در بزاق گونه‌های خون آشام وجود دارد، می‌توان برای درمان بیماری‌های قلبی استفاده کرد. یک جانورشناس امریکایی در سال 1968 پژوهش و بررسی خود را روی خفاشها آغاز کرد و کوشید باور مردم را نسبت به خفاشها تغییر دهد.

به پای هزاران خفاش بند مخصوص زد و مهاجرت آنها را بررسی کرد. کشاورزان امریکایی بتازگی متوجه مفیدبودن خفاشها در نزدیکی مزرعه خودشان شده‌اند. هر خفاش به تنهایی می‌تواند 600 پشه را در یک ساعت شکار کند و گروه‌های بزرگ این جاندار قادر هستند تا میلیونها حشره را در طول شبانه روز بخورند. این حشرات شامل تعداد بیشماری از سوسک‌ها، پروانه‌ها و موریانه‌ها می‌شوند که زیان‌های هنگفتی به اقتصاد هر کشور می‌زنند و به علاوه پشه‌های موجود در منازل را نیز از بین می‌برند. یک دسته 150 تایی خفاش بزرگ قهوه‌ای می‌توانند سوسک‌های خیار را در طول تابستان در سطح کشتزار از بین ببرند و در نتیجه از رشد 18 میلیون لاروی که به ریشه‌ها صدمه می‌زنند جلوگیری کنند.

این آفت به تنهایی یک میلیارد دلار در سال به کشاورزان امریکایی خسارت می‌زند. باتأسیس بی.سی.آی «حفاظت بین المللی از خفاشها» و اعلام منافع آنها از سال 1982 تصورات مردم نسبت به خفاشها تغییر کرده و بهبود یافته‌است. بسیاری از افسانه‌ها در مورد کور بودن خفاشها و یا هار و دیوانه بودن آنها اغراق آمیز هستند.

آنها تنها برای دفاع از خود ممکن است مانند هر حیوان وحشی دیگری گاز بگیرند و این حیوان را فقط افراد خیلی ماهر می‌توانند صید کنند و از آنجا که آگاهی پژوهشگران درباره خفاشها زیاد شده و طبیعت استفاده زیادی از آنها می‌برد، این امر باعث حفاظت از آنها شده‌است.

امروزه مردم امریکا گونه‌های مختلفی از گونه‌های خفاشها را در غارها و معادن متروکه نگهداری می‌کنند. خفاشها بسیار حساس هستند و با کوچک‌ترین اذیت و آزاری از بین می‌روند. بیشتر خفاشها غارها را برای خواب زمستانی خود از شهریور تا اردیبهشت انتخاب می‌کنند.

بسیاری از آنها بچه‌های خود را در طول تابستان در همین مکانها بزرگ می‌کنند. تولیدمثل خفاشها در مقایسه با پستانداران کوچک دیگر بسیار کمتر است، بیشتر ماده‌ها فقط یک بار در سال یک بچه به دنیا می‌آورند.

در زمستان حتی کاوشگران بی آزار هم باعث بیدار شدن آنها از خواب زمستانی می‌شوند و هر دفعه که آنها از خواب بیدار شوند چربی ذخیره شده در عرض 2 ماه خود را از دست می‌دهند.

بنابراین ممکن است تا بهار دوام نیاورند. هنگام شیر دادن، مادرها و نوزادان دور هم جمع می‌شوند و با تشکیل گروه بزرگی، هوای غار را با حرارت بدنشان گرم می‌کنند. متاسفانه فضای حیاتی خفاشها کاهش پیدا کرده‌است و آنها مجبور شده‌اند از پناهگاه طبیعی خود به فضاهای مصنوعی دیگر رانده شوند.

در حدود 10 درصد معادن موجود در غرب امریکا گروههای مهم خفاشها زندگی می‌کنند و برای معادنی که در شمال و شرق این کشور هستند این مقادیر به مراتب بیشتر است. حفاظت از خفاشها اغلب ساده تر و کم خرج تر از حفاظت از دیگر حیوانات است. خفاشها نیاز به توجه خاص دارند که البته تأمین این نیاز آنها خیلی سخت است، طبق مطالعات انجام شده توسط دانشگاه شیکاگو، دولت حدود 5میلیون دلار برای حفاظت از یک پلنگ در فلوریدا، 184 هزار دلار برای خرس و بیشتر از 1/5 میلیون دلار برای کرکس کالیفرنیایی خرج می‌کند و این در حالی است که در مورد خفاش خاکستری که در حال انقراض است این بودجه کمتر از 3دلار بوده‌است. اما با توجه به ارزش بومشناختی و اقتصادی این پستاندار، منبع سرمایه گذاری خوبی برای امور کشاورزی خواهد بود. مردم شهر 13000 نفری آستین تگزاس که در دهه گذشته از خفاشها ترس داشتند اکنون از اعضای پروپا قرص انجمن بی.سی.آی شده‌اند و بتازگی غار براکن که در فاصله 60مایلی این شهر است را خریداری کرده‌اند تا بتوانند از 20 میلیون خفاش دم آزاد مکزیک که بزرگ‌ترین کلونی خفاشها هستند، محافظت کنند.

این خفاشها 250 تن حشره را در هر شب می‌خورند. ضمنا کشاورزان با ساختن آشیانه خفاش در کشتزارها توانسته‌اند احتیاج خود را نسبت به حشره کش‌ها کم کنند. زمانی محصولات ذرت توسط کرمهای ذرت آفت زده می‌شدند که حدود یک الی 4 لارو پروانه در هر خوشه بود؛ اما در چند سال اخیر وجود کلونی‌های خفاشها آفت در کشتزارهای ذرت را بسیار کم کرده‌است.

این کلونی‌ها یکی از عوامل مهم جذب گردشگر در این منطقه به شمار می‌آید. پرواز گروه گروه خفاشها در تاریکی مایه شادی مردم که در رستوران‌ها جمع شده و منتظر تماشای پرواز خفاشها هستند می‌شود.

گروه‌های پژوهشی ویژه‌ای هم وجود دارند تا به وسیله دستگاه‌های مختلف بتوانند صدا و امواج خفاشها را دریافت کنند. وقتی این دستگاه‌ها علامت می‌دهند، تماشاچیان با دقت به آسمان نگاه می‌کنند، چون می‌دانند خفاشها به پرواز درآمده‌اند.

1- فاضلاب چیست ؟
همه جوامع ، هم به صورت جامد و هم به صورت مایع ، فضولات تولید می کنند . بخش مایع این فضولات یا فاضلاب ، اساساً همان آب مصرفی جامعه است که در نتیجه کاربردهای مختلف آلوده شده است . از نظر منابع تولید ، فاضلاب را می توان ترکیبی از مایع با فضولاتی دانست که توسط آب از مناطق مسکونی ، اداری و تاسیسات تجاری و صنعتی حمل شده و بر حسب مورد ، با آبهای زیر زمینی ، آبهای سطحی و سیلابها آمیخته است .

اگر فاضلاب تصفیه نشده انباشته شود ، تجزیه موادآلی آن ممکن است منجر به تولید مقدار زیادی گازهای بدبو شود . علاوه بر آن ، فاضلاب تصفیه نشده معمولاً حاوی میکروارگانیسمهای بیماری زای فراوانی است که در دستگاه گوارش انسان زندگی می کنند و یا در برخی فضولات صنعتی موجودند . فاضلاب ، شامل برخی مواد مغذی نیز هست که می تواند سبب تحریک رشد گیاهان آبزی شود و ممکن است سمیت نیز داشته باشد ، بنا به این دلایل انتقال سریع و بدون دردسر فاضلاب از منابع تولید و سپس تصفیه و دفع آن نه فقط مطلوب ، بلکه در جوامع صنعتی ضروری بوده و جنبه اقتصادی و تولید در آمد نیز دارد .

تصفیه آب و فاضلاب شاخه ای از مهندسی محیط زیست است که اصول بنیادی علوم و مهندسی را در مسائل کنترل آلودگی آب به خدمت می گیرد . هدف نهایی مدیریت فاضلاب حفاظت محیط زیست است به نحوی که با اصول بهداشت عمومی و مسائل اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی هماهنگ باشد .

2- تصفیه فاضلاب
فاضلاب جمع آوری شده چه از مراکز جمعیتی یا کارخانجات نهایتاً باید به منابع آب و یا خاک باز گردانده شود . در هر مورد باید به این سوال پیچیده پاسخ دادکه : برای حفظ محیط زیست کدام یک از آلاینده های فاضلاب ، و تا چه حد باید حذف شوند ؟ پاسخ به این سوال مستلزم بررسی شرایط و نیازهای محلی همراه با کاربرد دانش علمی ، قضاوتهای مهندسی متکی به تجربه و رعایت شرایط و مقررات کشوری می شود.

گرچه جمع آوری آبهای سطحی و زهکشی از زمانهای قدیم شروع شده است ، ولی پیدایش نظریه میکروبی توسط کخ و پاستور در نیمه دوم قرن نوزدهم آغاز گر عصر جدیدی در زمینه بهداشت عمومی شد. قبل از آن زمان رابطه آلودگی و بیماری فقط به صورت مبهم شناخته شده و از علم نوپای باکتری شناسی نیز برای تصفیه فاضلاب استفاده نشده بود .

روشهای تصفیه که در آنها کاربرد نیروهای فیزیکی عامل مهمتری است با عنوان عملیات واحد تصفیه شناخته شده اند . روشهای تصفیه که درآن حذف آلاینده ها از طریق واکنشهای شیمیایی و زیست شناسی صورت می گیرد با عنوان فرآینده های واحد تصفیه معروف اند .

در حال حاضر ، عملیات و فرآیند های واحد تصفیه در هم ادغام شده و آنچه را که امروزه مراحل اولیه ، و نهایی تصفیه نامیده می شود را تشکیل داده اند . مراحل اولیه شامل جدا کردن مواد شناور و قابل ته نشینی موجود در فاضلاب می باشد که در تصفیه ثانویه از فرایندهای شیمیایی و زیست شناختی استفاده می شود تا قسمت اعظم مواد آلی از فاضلاب جدا شود ، در تصفیه نهایی از واحد های اضافی عملیات و فرآوری استفاده می شود ، تا سایر آلاینده ها مانند نیتروژن و فسفر ، که مقدار آنها در تصفیه ثانویه کاهش چشمگیری پیدا نکرده است حذف شوند . روشهای تصفیه زمینی ، که امروزه بیشتر به سیستمهای طبیعی معروف شده اند ، مجموعه ای از مکانیسم های تصفیه فیزیکی ، شیمیایی و زیست شناسی را به خدمت گرفته و آب را با کیفیتی مشابه آبی که از تصفیه نهایی فاضلاب حاصل شود تولید می کنند .

در طول 20 تا 30 سال گذشته تعداد مراکز صنعتی که فضولات خود را به شبکه های فاضلاب شهری تخلیه می کنند افزایش چشمگیری یافته است . با عنایت به اثرات سمی ناشی از حضور این فضولات ، حتی با غلظت بسیار کم ، در بسیاری از جوامع آمیختن فاضلاب خانگی با فاضلابهای صنعتی ، که به طور کامل یا ناقص تصفیه اولیه شده اند ، مورد ارزیابی مجدد قرار گرفته است . پیش بینی می شود که در آینده این کارخانجات ملزم به تصفیه این فضولات تا سطوح بالاتر تصفیه شوند تا بی ضرر بودن آنها قبل از تخلیه به شبکه های شهری تضمین شود. در حال حاضر بر روی اغلب عملیات و فرآیند های واحد مورد استفاده در تصفیه فاضلاب تحقیقات وسیع و پیوسته ای ، از دیدگاه کاربرد و اجرا ، صورت می گیرد . در نتیجه تغییرات فراوان در فرآیند صورت گرفته و فرآیندها و عملیات جدیدی ابداع و به کار گرفته شده است . به منظور ارتقاء شرایط زیست محیطی آبهای سطحی و رودخانه ها روشهای تصفیه معمول باید بهبود یابد و سیستمهای تصفیه و تکنولوژی نوین دیگری به خدمت گرفته شوند . اگر قرار باشد پیشرفت مهمی در تحلیل و کاربرد فرآیند های موجود و جدید حاصل شود باید روشهای پیشرفته تری برای شناسایی مشخصه های مورد نظر بکار گرفته شود . گرچه اغلب مواد آلی حاضر در فاضلابهای انسانی را می شود تصفیه کرد ولی فاضلاب صنعتی با بهره گیری از فرآیندهای معمول حاضر ، قابل تصفیه نیستند و یا فقط کمی تصفیه می شوند ، به علاوه در بسیاری از موارد ، از آثار دراز مدت زیست محیطی حضور اینگونه مواد اطلاعاتی در دسترس نیست و یا اطلاعات موجود ناچیز است . در بعضی از موارد ممکن است برای حفظ اینگونه آلاینده ها ، قبل از تخلیه به داخل شبکه جمع آوری و کنترل بیشتری در منبع تولید ضروری باشد .

3- روشهای گند زدایی منابع آب :
یکی از آلودگیهای بسیار عمده و خطر ناک منابع آب ، آلودگی بیولوژیکی است .
آب میتواند به انواع میکرو ارگانیسم ها اعم از انواع باکتریها ، انگلها ، قارچها و ویروسها آلوده شود . آلودگی عمده و شایع آب ، آلودگیهای باکتریای شامل کلی فرمها (باکتریهای روده ای ) انگلی می باشد که به طرق مختلف این باکتریها را از بین می برند .

روشهای گوناگونی برای گندزدایی منابع آب وجود دارد که بطور کلی به دو دسته شیمیایی و فیزیکی تقسیم می شوند . از روشهای رایج شیمیایی : کلرزنی و استفاده از گاز ازن و از روشهای رایج فیزیکی : حرارت ، فیلتراسیون و پرتودهی را می توان نام برد .
شرایط یک ضدعفونی کننده ایده آل در جدول شماره یک ارائه شده است .

همانگونه که دیده می شود ، ضدعفونی کننده ایده آل باید طیف گسترده ای از مشخصه های مختلف داشته باشد . این نکته نیز مهم است که حمل و کاربرد ماده ضدعفونی کننده بی خطر باشد و بتوان غلظت آن را در آبهای تصفیه شده اندازه گیری کرد . ضدعفونی را اغلب با استفاده از عوامل شیمیایی ، عوامل فیزیکی ، ابزارهای مکانیکی و تابش انجام می دهند .

 1-3- گند زدایی به روش کلر:
کلر زنی اگرچه بسیار رایج است اما نیاز به تجهیزات متعدد و جاگیر و از همه مهمتر نقل و انتقال و کاربرد گاز خطر ناک کلر دارد ایمنی کامل در طراحی سیستمهای ذخیره و نگهداری کلر بایستی رعایت گردد بدلیل آنکه گاز کلر بسیار سمی و خورنده است . در کاربرد کلر به عنوان ضدعفونی کننده رعایت موارد زیر الزامی است . * کلریناسیون روزمره بایستی نزدیک نقطه کاربرد صورت گیرد .

ذخیره کلر و تجهیزات کلریناتور بایستی در اتاقهای جداگانه صورت گیرد .
تهویه بایستی کف اتاق تعبیه گردد بدلیل اینکه گاز کلر سنگینتر از هوا می باشد .
ذخیره کلر باید جدا از تغذیه کننده های کلر صورت گیرد .
اتاق کلریناتور باید از نظر حرارت کنترل گردد . حداقل دمای 21 درجه سانتیگراد پیشنهاد می شود .
از تابش خورشید بطور مستقیم روی سیلندر های گاز کلر جلوگیری به عمل آید و هرگز حرارت بطور مستقیم در تماس با سیلندرها نباشد .

کلر گازی است سمی و چنانچه در کاربرد آن رعایت نکات ایمنی نشود ممکن است باعث انفجار و مسمومیت گردد . به علاوه مانند تمام روشهای شیمیایی ماده ای به آب افزوده شده و طعم آن را تغییر می دهد و هزاران ترکیب خطرناک و بعضاً سرطان زا پدید می آورد . امروزه مشخص شده که کلر با مواد آلی درون آب ترکیب و واکنش نشان داده و با تشکیل تری هالومتانهای گوناگون (THMS) چیزی حدود 850 ترکیب کارسینوژن (سرطان زا) پدید می آورد .

اثرات زیست محیطی ناشی از گاز کلر در منابع آبی بدین صورت است که مقدار بیشتر از 5/1 میلی گرم در لیتر باعث مرگ و میر آبزیان مخصوصاً ماهی می گردد .

بنابراین استفاده از پرتودهی فرابنفش و گاز ازن بطور روزافزون مورد توجه قرارگرفته و جایگزین کلر می شوند .

2-3- گند زدایی به روش ازن:
ازن چیست ؟
ازن گازی است تقریباً بی رنگ با بوی ترش با قدرت اکسیداسیون بالا ، مولکول ازن پایدار نبوده و در نتیجه نمی توان آن را انبار یا حمل نمود . این امر باعث می گردد که تولید ازن همواره در محل انجام گیرد . لذا مرحله حمل و انبار مواد شیمیایی در این روش حذف می شود .

بطور کلی دلایل استفاده از گاز ازن بشرح زیر است :
اکسیداسیون جزیی یا کلی مواد محلول در آب.
ته نشینی مواد محلول.
لخته سازی مواد آلی.
ناپایدار ساختن اجسام کلوئیدی.
ضدعفونی و از بین بردن باکتریها، انگلها و قارچها و ... .


بر خلاف کلر و مواد شیمیایی دیگر ، اکسید اسیون بوسیله ازن ، هیچگونه مواد سمی یا مضر در آب بجای نمی گذارد و نیاز به پالایش مجدد آب ندارد . تجربه نشان داده است که ازن سریعاً اجزای محلول در محیط را اکسید می نماید و حاصل این اکسیداسیون تنها اکسید اجزاء و اکسیژن می باشد لذا برای استفاده در مواردی که عناصر باقی مانده دیگر ممکن است مشکلات جنبی دیگر بوجود آورند مناسب می باشد ملکول پایدار اکسیژن می گردد .

منابع تولید ازن
گاز ازن بطور طبیعی در زمان رعد و برق یا بوسیله اشعه U.V.Vacume موجود در نور خورشید بوجود می آید . اما بطور مصنوعی تولید ازن به دو طریق لامپهای U.V. و یا تخلیه الکتریکی بر روی دو قطب انجام می پذیرد که بنام Silent Electrical Discharge(SED) شناخته شده است: تولید کننده های ازن با استفاده از این روش با بهره برداری از الکترودهایی با ولتاژ بالا که به فاصله معین از هم قرار گرفته اند کار می کنند . در دستگاههای جدید تولید ازن ، اکسیژن در بین این فاصله جریان می یابد و با استفاده از تخلیه الکتریکی ازن تولید می شود .

3-3- گند زدایی به روش پرتودهی :
در میان روشهای فیزیکی ، پرتودهی از دیر باز مورد توجه بوده است . پرتوهای مورد استفاده در این روش به دو دسته پرتو یونیزان (شامل پرتوایکس ، گاما ، بتا ، آلفا) و پرتو فرابنفش تقسیم می شوند . پرتو یونیزان به دلایل گوناگون از جمله عدم دسترسی عموم به منابع تولید آنها (عمدتاً ایزوتوپهای رادیو اکتیو )، خطر کاربرد آنها توسط عموم مردم در نتیجه نیاز به تخصصهای بالا و همچنین قدرت کم نفوذ برخی از آنها کمتر مورد استفاده قرار می گیرند . اما کاربرد پرتوفرابنفش چیزی نزدیک به حدود یک قرن است که مورد توجه قرار گرفته است گند زدایی بوسیله این پرتو را می توان استفاده از یک روش طبیعی پنداشت چرا که در طبیعت و در نور خورشید نیز گند زدایی بطور طبیعی انجام می شود .

 http://www.ardairan.com/information.htm