خشم توفانی طبیعت

توفان گوستاو، سومین توفانی است که پس از «برتا» و «دولی» در سال 2008 کشورهای کنار آتلانتیک را در نوردیده است. فصل توفان ها، هر سال در اول ژوئن آغاز و در سی ام نوامبر پایان می یابد. هواشناسان معتقدند که در طول سال ها، شمار این توفان های فصلی افزایش نیافته، ولی بر شدت نیروی ویرانگر آن ها افزوده شده است. دلیل این امر، گرم شدن آب های آتلانتیک از نیم تا یک درجه است. این کارشناسان می گویند، هر چه درجه حرارت آب بیشتر باشد، بر قدرت گرداب ها افزوده می شود.توفان آیک که تاکنون 100 کشته در کارائیب و کشورهای هائیتی و کوبا به جا گذاشته است شهر ساحلی گالوستون در ایالت تگزاس را نیز درنوردیده و به سوی شهر هیوستون پیش رفت. بر اساس برآوردها، خسارت توفان آیک به هیچ وجه نزدیک به خسارت ناشی از توفان کاترینا در سه سال پیش نیست. کاترینا پرهزینه ترین توفان در تاریخ امریکا بود که میزان خسارت های آن، از مرز هشتاد میلیارد دلار فراتر رفت. هم اکنون بر اثر توفان آیک یک میلیون و 200 هزار نفر از ساکنان ایالت تگزاس محل زندگی خود را ترک کرده اند. توفان آیک به قلب صنعت نفت امریکا نزدیک شهر هوستون رسید و موجب توقف حدود یک چهارم ظرفیت تولید و پالایش نفت امریکا و افزایش قیمت بنزین شد.روزنامه نگاران امریکایی عنوان دیگری هم به گوستاو داده اند: «مادر همه توفان ها» توفانی که با سرعتی نزدیک به 230 کیلومتر در ساعت، شهرهای کوبا را در هم نوردید.به دنبال توفانهای گوستاو و کاترینا توفانهای هانا و آیک نیز پدیدار شدند.شدت این توفانها به حدی بود که کاسترو رئیس جمهور سابق کوبا گفت با صداقت کامل اقرار می کنم، آنچه که از طریق تصاویر تلویزیونی و عکس ها از آثار توفان گوستاو دیدم من را به یادبمب اتمی هیروشیما در آگوست سال 1945انداخت. 

توفان های بزرگ وگرمایش زمین 

گرم شدن کره زمین شدت قدرتمندترین توفان های حاره ای را تقویت می کند افزایش یک درجه سلسیوسی (یک و هشت دهم فارنهایت) دمای هوای دریا در مناطق حاره ای محل وقوع توفان ها، می تواند به افزایش تقریباً یک سومی تعداد قدرتمندترین توفان ها منجر شود. با گرم شدن دریاها و اقیانوس قدرت بیشتری برای تبدیل شدن به توفان های حاره ای پیدا می کند. این در حالی است که یافته های تحقیقات پیشین براساس مشاهدات در بیش از سی سال گذشته نیز، نشان می داد که توفان ها همچون توفان های اقیانوس اطلس، در نتیجه گرم تر شدن دریاها، قدرتمندتر شده اند.قدرت گردبادها و توفان هایی مانند گوستاو که ناشی از توده هوای کم فشار شدید حاره ای هستند گاهی اوقات به حدی می رسد که قادرند معادل 10برابر قدرت بمبی که در هیروشیما منفجر شد، انرژی آزاد کنند.توفان ها فقط بر فراز آب های گرم به وجود می آیند و برای تشکیل آنها نیز چندین شرط لازم است: اول آنکه آبهایی که بر فراز آنها توفان تشکیل می شوند باید درجه حرارت بالایی معادل 26‎/6 درجه سانتیگراد، آن هم تا عمقی معادل 50 متر داشته باشند. دوم آنکه در جو، باید رطوبت به اندازه کافی وجود داشته باشد و سوم آنکه اختلالات حاره ای باید بادهای شدیدی را به وزش در آورد. در چنین حالتی وقتی این توده حاره ای با آب اقیانوس ها برخورد می کند، هوا بسیار گرم می شود و از سطح آب دریا بالا می رود و این امر خود فشار هوا را کاهش می دهد و آنگاه هوای بسیار خنک را به شکل مارپیچی به سوی مرکز توده هوای کم فشار که به آن «فرو بار» نیز می گویند هدایت می کند.این هوای ناپایدار که با بخار آب باردار شده است باعث تشکیل ابرها و فعالیت های توفانی می شود که وسعت و شدت آن به میزان رطوبت و گرمی هوا بستگی دارد.توفانی که اینگونه تشکیل می شود مسیر نامنظمی را طی می کند که شدت و وسعت آن به دمای آب هایی که بر روی آنها حرکت می کند بستگی دارد. بنابراین برخی از این توفان ها آنچنان قدرتی پیدا می کنند که از قدرت انفجار بمبی که در هیروشیما منفجر شد نیز 10 برابر بیشتر است. این توفان ها هنگامی متوقف می شوند که با زمین و یا آبهای سرد برخورد کنند.بررسی تحولات جوی در خلال 35 سال گذشته نشان می دهد که در دهه های اخیر بیش از پیش بر شدت و قوت بزرگترین انواع توفان ها از جمله توفان های استوایی مانند کاترینا افزوده شده است. آب های گرم به بزرگترین توفان ها دامن می زنند. نشریه علمی Science در این مورد می نویسد: در خلال این دوره، بر تعداد توفان های استوایی Hurrican درجه 4 و 5 به شکلی چشمگیر افزوده شده است.دانشمندان این توفان ها را بر حسب شدت آنها به درجات مختلف از 1 تا 5 طبقه بندی می کنند. تندباد کاترینا هنگام برخورد با سواحل آمریکا یک توفان درجه 4 بود.براساس مقاله منتشر شده در نشریه ساینس، تحقیقات نشان می دهد که بر تعداد توفان های شدید نیز افزوده شده به نحوی که بین سال های 1975 و 1989 در مجموع 171 توفان شدید در جهان روی داد در حالی که این رقم برای سال های 1990 تا 2004 به 269 مورد افزایش یافت.توفان های استوایی هنگامی آغاز می شود که گرمای سطح آب اقیانوس به درجه معینی که آن را «حد بحران» می نامند افزایش یابد.به همین دلیل، دانشمندان روند گرمایش آب و هوای کره زمین در اثر استفاده از سوخت های فسیلی و تولید گازهای گلخانه ای را در بروز توفان های شدید مؤثر می دانند.به گفته یکی از پژوهشگران، در حالی که نمی توان گفت که گرمایش زمین عامل افزایش تعداد توفان استوایی است اما این احتمال وجود دارد که باعث شود تا معدودی از این توفان ها شدت بگیرد و به توفان های طبقه 4 و 5 تبدیل شود.در مقابل، گروهی دیگر از پژوهشگران ارتباط بین وقوع توفان های شدید و گرمایش آب و هوای زمین را بدون تحقیقات بیشتر قابل اثبات ندانسته و گفته اند احتمال دارد به دلیل افزایش ساخت و سازهای شهری در مناطق ساحلی، توفان های اخیر خسارات و تلفات بیشتری برجای گذاشته و توجه افکار عمومی را بیشتر جلب کرده باشد. 

پیامدهای گرم شدن زمین

بسیاری از کارشناسان محیط زیست، افزایش توفان ها و گردبادهای شدید در شهر های ساحلی امریکا و آتش سوزی جنگلها در نواحی غرب امریکا را مهمترین پیامدهای گرم شدن زمین می دانند. وقوع توفان سهمگین کاترینا در سال ،2005 آتش سوزی بزرگ کالیفرنیا در سال 2007 و وقوع سیل آیوا در ماه گذشته نمونه کوچکی از تأثیرات گرم شدن زمین بر تغییرات آب و هوایی در امریکا است.در طول دوره پانزده ساله 1975 تا 1989 صدوهفتادو یک توفان سهمگین که در رده بندی شدت توفان ها در رده چهارم یا پنجم قرار داشتند رخ داده اند در حالی که در دوره پانزده ساله 1989 تا 2004 این تعداد به 269 مورد رسیده است. تصور می شود افزایش شدت توفان ها با افزایش دمای سطح دریاها مرتبط باشد که خود تابعی از افزایش دمای جهان است.یک گروه از محققان می گویند با 84 درصد اطمینان می توان گفت، فعالیت های بشر برای مداخله در محیط زیست حداقل در 67 درصد موارد سبب افزایش دمای سطح دریاها شده است. 

منبع:روزنامه ایران